چاپ مرکزی

خانه قدیمی مشیرالدوله  در حد فاصل  هتل امیر تهران خیابان منوچهری و جمهوری اسلامی در کوچه پیرنیای لالهزار واقع شده و منتسب به حسن پیرنیا ملقب به مشیرالدوله است که از رجال برجسته دوره قاجار بود . عمارت مشیرالدوله سه طبقه است و مصالح به کار رفته در خانه مشیرالدوله، عمدتاً خشت و آجر است؛ ولی شیوه پوشش در طبقات مختلف متفاوت است. تزئینات خانه مشیرالدوله در نهایت سادگی کار شده و سطوح نمای خارجی آن ساده و یکدست آجر با بندکشی گچی و سطح و داخل بنا نیز عمدتاً صاف و یکدست است. گچبری و فرنگی کاری ایوان شمالی و هتل پژوهش هتل پژوهش تهران تهران کاشی کاری اتاق‌های زیرزمین بنا مهمترین تزئینات آن را تشکیل می‌دهند. کاشیهای به کار رفته در زیرزمین از جنس خشت، با ابعاد بزرگ و منقوش به تصویر شخصیتهای اساطیری و تاریخی است.

بقعه بی‌بی زبیده بر بالای تپه یا تلی کوچک هتل تاوریژ از خاک بنا شده است. بنای اصلی بقعه شامل حرم کنونی است که در قرن نهم هجری ساخته شده است. در آغاز دوره قاجاریه، سرداب شرقی- غربی با دهلیز ورودی و اتاق مجاور آن در شمال تپه به حرم افزوده شد و در بالای آن نیز رواق و ایوان ساختند. سپس به سه طرف دیگر حرم، ایوان‌های ساده افزودند و بقعه بی‌بی زبیده شهرری را به صورتی که اکنون هست، درآوردند. لوحه‌ای به خط نستعلیق در رواق حرم بقعه هتل اسکان بی‌بی زبیده شهرری قرار دارد که شرح مسافرت بی‌بی شهربانو و دخترش زبیده خاتون از کربلا و آنچه را که بر سر این مادر و دختر رفته به طور کامل بیان می‌کند.

قعه امامزاده زید در بازار تهران،  هتل رودکی بین چارسوق کوچک و انتهای بازار کفاشیا قرار دارد. بقعه امامزاده زید تهران، مدفن و آرامگاه سید زید بن علی (زین العابدین) بن حسین بن علی (ع) است که دارای صحن و ایوان، رواق آئینه کاری، گنبد کاشی کاری و متعلقاتی دیگر است. بنای اصلی بقعه امامزاده زید تهران، متعلق به عهد صفویه و اوایل قرن دهم هجری است اما صحن ایوان، گنبد و دیگر قسمتهای جدید آن در اواسط قرن سیزدهم هجری ساخته شده است. یک سنگ قبر مرمرین که نام لطفعلی خان زند را بر خود دارد، در ایوان جنب بقعه امامزاده زید تهران نصب شده که هتل پارس تهران احتمال می‌رود مدفن شاهزاده شجاع زند باشد. در نزدیکی بقعه، اتاق آئینه کاری دیگری وجود دارد که آرامگاه تعدادی از مشاهیر است. کاشی کاری گنبد، تعمیر مجدد ایوان، آئینه کاری رواق حرم و آرامگاه مجاور آن در سالهای 1315 و 1316 شمسی انجام شده است

در دامنه جنوبی کوه ری که به کوه بی‌بی شهربانو مشهور است، در جنوبی‌ترین حد قصران، بقعه‌ای است با گنبد مینایی رنگ. بقعه بی‌بی شهربانو به روایتی، محل آرامگاه مادر حضرت سجاد امام چهارم علیه السلام و دختر یزدگرد سوم ساسانی است. در هتل مشهد تهران مقابل این بقعه بی‌بی شهربانو بر دامنه شمالی کوه، قلعه زردشتیان (برج خاموشی) واقع است که در زمانهای گذشته پیروان زردشت، مردگان خود را در آن قرار می‌دادند. در قسمت غربی این کوه- در شرق کارخانه سیمان- از قدیم تا چند سال پیش چهار بنای سنگی مکعبی شکل قرار گرفته بود که وسط آنها حفرهای خالی وجود داشت. این بناها که در سالهای گذشته به دست سنگ فروشان سودجو خراب شده است، بی‌گمان استودان زردشتیان بود. هتل مروارید تهران جایی که در آن استخوان مرده‌های خود را براساس آموزه‌های وندیداد اوستا می‌گذاشتند. در جنوب شرقی بقعه بی‌بی شهربانو، استودان بزرجومید بر فراز تپه نقاره‌خانه واقع شده است. مشخصات بنا چنین است.

بقعه سید اسماعیل در محله چال میدان به طرف جنوب شرقی، میان خیابان پانزه خرداد (بوذرجمهری) و خیابان مولوی واقع شده است.  هتل البرز تهران بنای کنونی بقعه سید اسماعیل ، مربوط به زمان محمدشاه است. کتیبه‌ای در آن موجود است که تاریخ ذی الحجه سال 1262 هجری قمری را نشان می‌دهد و ایوان و حرم و رواق آن از دوره قاجار بر جای مانده است. در غرب حرم  سید اسماعیل ، یعنی در قسمت بالای سر مرقد، یک در منبت کاری زیبا و قدیمی به طول 162 سانتی متر و عرض 66 سانتی متر نصب شده است. روی این در، کتیبه‌ای است به خط خوش نستعلیق که روی ترنج‌های منبت کاری بالا و پایین هر دو لنگه در، به طور برجسته به چشم می‌خورد. کتیبه‌های دیگری نیز به هتل جهان تهران خط نسخ برجسته بالای در وجود دارد که تاریخ آن جمادی الاول سال 886 هجری قمری است (دوره آق قویونلو)؛ ظاهراً این قدیمی‌ترین تاریخی است که در بناهای کهنه تهران دیده می‌شود.